Mikroklimat a obiekty muzealne

pomiar temperatury w muzeach

Wpływ mikroklimatu na obiekty muzealne

Mikroklimat to jeden z głównych czynników, które mają wpływ na wszelkiego rodzaju obiekty zabytkowe i muzealne. Dlatego tak istotne jest dbanie o zachowanie odpowiednich norm klimatycznych do przechowywania i eksponowania obiektów muzealnych. Utrzymanie na właściwym poziomie parametrów mikroklimatu takich jak temperatura, wilgotność względna powietrza, naświetlenie nie jest takim prostym zadaniem, wpływ na nie ma stan budynku (pomieszczenia muzeum czy archiwum) oraz właściwości materiałowe danego eksponatu .  Należy tez pamiętać o kompromisie  między warunkami odpowiednimi dla zabytków a komfortem zwiedzających czy pracowników.

 

Aby ustalić odpowiednie warunki mikroklimatyczne należy przeprowadzić dokładną analizę pomieszczeń w których są eksponowane i przechowywane eksponaty. Temperatura powietrza w pomieszczeniu ma istotny wpływ na wartość wilgotności względnej. Dla większości materiałów zaleca się jej utrzymanie na stałym poziomie 18–20 stopniach , ponieważ wyższe wartości sprzyjają rozwojowi grzybów, pleśni i innych organizmów.Natomiast wilgotność względna powietrza w pomieszczeniu jest  istotna w przypadku obiektów złożonych z materiałów higroskopijnych, a zmiany mają wyjątkowo niekorzystny wpływ na obiekty wykonane z materiałów takich, jak: papier, papirus, pergamin, skóra zwierzęca, tkaniny, drewno czy kość słoniowa. Nieodpowiedni poziom wilgoci w powietrzu może spowodować zmianę objętości eksponatów, a co za tym idzie ich destrukcję. Nieprawidłowy zakres wilgotności względnej powietrza w przypadku obiektów składających się z metalu czy kamienia sprzyja procesom korozji lub rozkładu chemicznego.

W wielu publikacjach możemy znaleźć wartości parametrów mikroklimatu dla różnych obiektów muzealnych oraz dla pomieszczeń magazynowych w których te obiekty są przechowywane. Należy jednak mieć na uwadze warunki, w jakich obiekty były przechowywane wcześniej, aby w teoretycznie lepszych nie przeżyły szoku klimatycznego. Do przechowywania szczególnie wrażliwych lub cennych obiektów zaleca się wydzielenie odrębnego pomieszczenia lub umieszczanie ich w gablotach gdzie łatwiej nam będzie stworzyć odpowiedni mikroklimat.

Poniżej przedstawiamy zakresy temperatury i wilgotności dla poszczególnych grup obiektów muzealnych:

  • papier, starodruki, archiwalia:  t = 14÷18oC, RH = 50÷65%,
  • drewno:  t = 14÷18oC,  RH = 55+/-5%,
  • obrazy:  t = 16÷18oC,  RH = 55+/-5%,
  • kolekcje mieszane:  t = 16÷24oC,  RH=50 +/-10%,

W okresie zimowym, jeżeli nie można utrzymać określonych parametrów wilgotności względnej, należy całodobowo stosować dowilżanie i obniżać temperaturę pomieszczeń . Należy też zwrócić uwagę, by nie wietrzyć pomieszczeń wychłodzonych (po zimie) – podczas odwilży lub w upały, gdy przed deszczem, w jego trakcie i po nim wilgotność sięga 100%. Może to spowodować skraplanie się pary wodnej na ścianach, posadzkach. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele urządzeń do pomiaru parametrów mikroklimatycznych – od prostych, mechanicznych termohigrografów do przyrządów bardziej zaawansowanych, pozwalających na ciągłą rejestrację parametrów w bazie danych poprzez połą- czenie z komputerem. Systematyczne wprowadzanie informacji o warunkach klimatycznych do bazy danych (papierowej bądź elektronicznej) pozwoli na rozległą analizę zachodzących zmian i wychwytywanie nieprawidłowości w cyklach sezonowych. W celu utrzymania optymalnych warunków mikroklimatycznych w pomieszczeniach magazynowych najlepszym rozwiązaniem jest zainstalowanie urządzeń klimatyzacyjnych lub indywidualnych klimatyzatorów naściennych. Z powodzeniem wykorzystuje się mobilne nawilżacze i osuszacze powietrza, które uruchamiane są w miarę potrzeb.

Pomiar temperatury w muzeach

Promieniowanie widzialne i niewidzialne pochodzenia naturalnego lub sztucznego może szkodliwie wpływać na oświetlane eksponaty. Jego destrukcyjne działanie wzrasta wraz z dłuższym czasem wystawiania obiektu na promieniowanie, większą mocą źródła światła oraz nierównomiernością jego natężenia. Wszystkie te czynniki, w połączeniu z nieodpowiednimi normami temperatury i wilgotności, mogą powodować zmianę koloru  materiału oraz jego mniejszą integralność. Nieodpowiednie oświetlenie wpływa też źle na barwniki (pigmenty), powoduje kruszenie i pękanie warstw malarskich, a także osłabia włókna tkanin. Ponadto, działanie światła przyśpiesza starzenie obiektu a także czyni go bardziej wrażliwym na atak mikrobiologiczny .

Dopuszczalne natężenie i czas oświetlenia:

  • Obiekty mało wrażliwe na światło: metal, kamień, minerały, szkło, porcelana, ceramika 300-500 lx bez ograniczeń czasu ekspozycji.
  • Drewno, obrazy olejne, niemalowana skóra, rogi, kości 150-200 lx przez nie więcej niż 3000 godzin w ciągu roku.
  • Papier, tkaniny, pastele, rysunki, listy, mapy, zdjęcia i inne obiekty z papieru, malowana skóra, preparaty biologiczne, obiekty etnograficzne 50 lx przez nie więcej niż 1000 godzin w ciągu roku.
  • Oświetlenie w magazynach – do 150 luksów zaleca się wręcz przechowywanie muzealiów w ciemności.

Obecnie na naszym rynku dostępnych jest bardzo wiele urządzeń do pomiaru parametrów warunków klimatu – od bardzo prostych rejestratorów czy data loggerów pozwalających na pomiar temperatury i wilgotności, po kompleksowe systemy całodobowego monitoringu wszystkich warunków środowiska. Wiele urządzeń posiada też możliwość zapisywania danych w swojej pamięci oraz przenoszenia ich w łatwy i wygodny sposób na dowolny komputer. Dzięki takim rozwiązaniom mamy nie tylko pełną możliwość kontrolowania parametrów mikroklimatu ale także możemy prowadzić kompletną archiwizację wszystkich parametrów środowiska które mają wpływ na nasze eksponaty. Systematyczne wprowadzanie informacji o warunkach klimatycznych do bazy danych (papierowej bądź elektronicznej) pozwoli na rozległą analizę zachodzących zmian i wychwytywanie nieprawidłowości w cyklach sezonowych. W celu utrzymania optymalnych warunków mikroklimatycznych w pomieszczeniach magazynowych najlepszym rozwiązaniem jest zainstalowanie urządzeń klimatyzacyjnych lub indywidualnych klimatyzatorów naściennych. Z powodzeniem wykorzystuje się mobilne nawilżacze i osuszacze powietrza, które uruchamiane są w miarę potrzeb.

Dodaj komentarz